Zwrot podatku VAT – bezczynność organu podatkowego

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 13 grudnia 2019 r., sygn. akt I FSK 1982/19 uwzglednił skargę Spółki w przedmiocie bezczynności organu podatkowego.

NSA przypomniał, że z bezczynnością organu administracji publicznej mamy do czynienia wówczas, gdy w prawnie ustalonym terminie organ ten nie podjął żadnych czynności w sprawie lub wprawdzie prowadził postępowanie w sprawie, ale – mimo istnienia ustawowego obowiązku – nie zakończył go wydaniem w terminie decyzji, postanowienia lub też innego aktu lub nie podjął stosownej czynności.

Tak więc dla stwierdzenia przez sąd administracyjny bezczynności organu administracji konieczne jest łączne spełnienie następujących przesłanek: istnienia ustawowego obowiązku podjęcia określonego działania oraz braku jego podjęcia w terminach określonych przepisami prawa, ewentualnie czy zaistniały jakieś okoliczności, które wyłączałyby stan bezczynności – w realiach niniejszej sprawy chodziło o wydanie postanowienia przedłużającego ustawowy termin zwrotu podatku.

NSA podkreślił jednak, że datą skutecznego przedłużenia terminu zwrotu różnicy podatku nie jest data wydania postanowienia w tym przedmiocie, ale data jego prawidłowego doręczenia, która musi nastąpić przed upływem terminu zwrotu, czy to pierwotnym, tj. wynikającym z art. 87 ust. 2 zdanie pierwsze w zw. z ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług, czy przedłużonym skutecznie w trybie art. 87 ust. 2 zdanie drugie tej ustawy.

Zdaniem NSA organy błędnie zastosowały art. 151 ordynacji podatkowej, który dotyczy doręczeń osobie prawnej albo jednostce organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, zamiast przepisy wskazane wyżej, a odnoszące się do osób fizycznych. Skoro pełnomocnikiem spółki została wyznaczona osoba fizyczna, to musiały do niej mieć zastosowanie przepisy dotyczące doręczeń korespondencji przewidziane dla osób fizycznych (a nie prawnych).

Doręczenie pisma bezpośrednio stronie w sytuacji, gdy został ustanowiony w sprawie pełnomocnik, nie wywołuje bowiem żadnego skutku procesowego, stanowiąc jedynie informację dla strony o treści pisma, które powinno być – zgodnie z udzielonym pełnomocnictwem – doręczone pełnomocnikowi (art. 145 § 2 Ordynacji podatkowej) – tak przykladowo: wyrok NSA z dnia 14 marca 2018 r., sygn. akt II GSK 3728/16.

Ponato oświadczenia o odmowie przyjęcia pisma w imieniu adresata nie może złożyć inna osoba, albowiem niedopuszczalne jest domniemywanie odmowy (por. przykładowo wyrok NSA z dnia 28 marca 2018 r., sygn. akt II FSK 603/16).

Brak zatem prawidłowego doręczenia postanowienia powoduje w konsekwencji to, że nie mogło ono wejść do obrotu prawnego, a zatem nie doszło do skutecznego przedłużenia terminu do zwrotu podatnikowi nadwyżki podatku naliczonego nad należnym, co jednocześnie implikuje stwierdzenie, iż organ pozostaje w bezczynności.