Rejestracja pracowniczych utworów

Zauważyć trzeba, iż wielu pracodawców nie zdaje sobie sprawy z doniosłości kwestii związanej z własnością intelektualną pracowników i nie reguluje jej w zawieranych umowach o pracę.

Natomiast ewidencjonowanie utworów pracowniczych przede wszystkim minimalizuje ryzyko sporów związanych z przejęciem majątkowych praw autorskich przez pracodawcę, a także ryzyko podatkowe.

Podstawową zasadę dotyczącą kwestii pracowniczych praw autorskich reguluje art. 12 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 666 ze zm.; dalej: u.p.a.). Zgodnie z tym przepisem pracodawca nabywa majątkowe prawa autorskie do utworów stworzonych przez pracownika w związku z wykonywaniem obowiązków ze stosunku pracy z chwilą przyjęcia utworu w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

Pojęcie utworu definiuje art. 1 ust. 1 u.p.a. Z przepisu tego wynika, że utworem, będącym przedmiotem prawa autorskiego, jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Jednocześnie, art. 4 u.p.a. zawiera katalog takich przejawów twórczości, które nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego.

Utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Sąd Najwyższy doprecyzował ustawowe cechy utworu wskazując, że jest to „kreacyjny, subiektywnie nowy, oryginalny wytwór intelektu”.

Z regulacji zawartej w art. 12 u.p.a. wynika, że większa doniosłość prawna wynika z momentem przyjęcia utworu (niż z jego wytworzeniem), który jest jednocześnie momentem nabycia majątkowych praw autorskich. Wpisanie utworu do rejestru może stanowić potwierdzenie jego przyjęcia i sposobem na wyeliminowanie jakichkolwiek wątpliwości prawnych co do powstania skutku prawnego związanego z przejściem majątkowych praw autorskich pracownika – twórcy na pracodawcę.

Wynagrodzenie twórcze pracowników jest skutecznym instrumentem na zmniejszenie obciążeń podatkowych (w myśl art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 361 ze zm.; dalej: updof), koszty uzyskania przychodu związanego z działalnością twórczą bowiem wynoszą 50 % przy ustawowym, aktualnie, rocznym limicie ustanowionym na poziomie stanowiącej granicę I progu podatkowego, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy o pdof, czyli 120 000 zł), jednak pracodawcy powinni z niego korzystać w sposób świadomy.

Pamiętać trzeba, iż zastosowanie 50% kosztów uzyskania przychodu jest możliwe wyłącznie względem wynagrodzenia za wykonanie utworu będącego przedmiotem prawa autorskiego, które twórca uzyskał w związku z rozporządzeniem przysługującym mu prawem majątkowym.

Strony umowy o pracę muszą określić jaką część wynagrodzenia uznają za odpowiednią za opracowanie tego utworu i rozporządzenie tymi prawami. W innym razie ciężko będzie oddzielić wynagrodzenie honoraryjne za prace twórcze a wynagrodzenie za ” normalne” czynności. Musi bowiem istnieć wyraźna podstawa do zastosowania kosztów uzyskania przychodu w wysokości 50% poprzez wskazanie, że jest to albo całość tego wynagrodzenia albo jego określona część…

Reasumując: prawo autorskie przysługuje twórcy, jeśli jednak utwór został stworzony przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, to autorskie prawa majątkowe nabywa pracodawca z chwilą przyjęcia utworu, przy czym nabycie to następuje w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron – o ile ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej (art. 8 ust.1, art. 12 ust.1 u.p.a.).

szerzej: https://www.mf.gov.pl/documents/764034/6831363/Dz.+Urz.+Min.+Fin.+z+dnia+18+wrze%C5%9Bnia+2020+r.+-+poz.+107+-