Przestępstwo niealimentacji (art 209 § 1 k.k.)

Dobrami, które chroni art. 209 § 1 k.k., jest rodzina i obowiązek opieki. Jednym ze znamion określających czynność sprawczą powyższego przestępstwa jest uporczywe uchylanie się od obowiązku opieki polegające na niełożeniu na utrzymanie osoby uprawnionej. Stąd też w doktrynie i w judykaturze przyjmuje się, że art. 209 § 1 k.k. penalizuje uporczywe uchylanie się od zabezpieczenia materialnych podstaw egzystencji danej osoby, której prawa w tym zakresie zabezpieczone są ustawą lub orzeczeniem sądowym. Przestępstwo określone w art. 209 § 1 k.k. jest przestępstwem materialnym. Warunkiem jego dokonania jest skutek w postaci narażenia pokrzywdzonego na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych przez uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego.

W obszarze prawa penalnego nie jest dopuszczalne dokonywanie wykładni rozszerzającej określonych regulacji na niekorzyść sprawcy. Tego rodzaju zabieg interpretacyjny godziłby bowiem w wyrażoną w art. 42 ust. 1 Konstytucji i art. 1 § 1 k.k. zasadę określoności przestępstwa. Stąd też ustawowy zwrot „uchylanie się od obowiązku łożenia na utrzymanie” musi być rozumiany literalnie (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z 11.7.2012 r., II KK 179/12). Tak więc czym innym jest uchylanie się od np. obowiązku „pielęgnacji i całodobowej opieki domowej”, stanowiącym czynności niematerialne, a czym innym uchylanie się od obowiązku „łożenia na utrzymanie”, będącym czynnością – co oczywiste – o charakterze materialnym.