Nakłady poniesione w czasie konkubinatu – zasady rozliczeń

Strony mogą wystąpić o rozliczenie nakładów poniesionych w czasie jego trwania (nieformalnego związku) wraz z waloryzacją i odsetkami, ale muszą żądania umieścić w pozwie – orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 18 stycznia 2017 r., sygn. akt V CSK 198/16.

Ustanie konkubinatu definitywnie uniemożliwia realizację celu: utrzymania ich związku i zaspokojenia trwałych, długofalowych potrzeb wspólnoty, co pozwala odwołać się do konstrukcji świadczenia nienależnego (art. 411 k.c.), z uwagi na nieosiągnięcie zamierzonego przez strony celu świadczenia (condictio causa data causa non secuta). W przypadku częściowego finansowania kosztów nabycia przez drugiego konkubenta prawa do nieruchomości czy nakładów na remont należącego do niego domu, określonym przez strony celem świadczenia jest partycypacja świadczącego w efekcie gospodarczym przysporzenia. Cel ten zostaje definitywnie udaremniony w chwili ustania konkubinatu.

Konkubent będący dysponentem mieszkania, nie będzie mógł w typowych przypadkach skutecznie dochodzić od swojego byłego partnera zwrotu korzyści majątkowej odniesionej z tytułu używania mieszkania w czasie trwania konkubinatu, przez ten czas był, bowiem osiągnięty cel tego świadczenia, a mieszkanie zaspakajało potrzeby obojga konkubentów. Udostępnianie mieszkania partnerowi z faktycznego związku jest świadczeniem służącym zaspokajaniu zwykłych potrzeb wspólnoty konkubenckiej. W konsekwencji tego rodzaju żądanie mogłoby dotyczyć jedynie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie po ustaniu konkubinatu.

De lege lata trafnie się uznaje, że podlegające zwrotowi na podstawie art. 405 i n. świadczenie pieniężne może być przedmiotem waloryzacji na podstawie art. 358[1] § 3 k.c.