Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu

Kształt polskiego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu wyznaczają przepisy krajowe (Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu), jak i Unii Europejskiej (patrz: dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z 30.05.2018 r. zmieniająca dyrektywę (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu oraz zmieniająca dyrektywy 2009/138/WE i 2013/36/UE).

Centralnym elementem polskiego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu jest Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF) oraz tzw. instytucje obowiązane (tj. podmioty zarówno z sektora finansowego, jak i niefinansowego, które oferują usługi lub produkty mogące być wykorzystane wbrew ich przeznaczeniu do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu).

Instytucje obowiązane (art 2 ust 1 Ustawy) rozpoznają i oceniają ryzyko prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu związane ze stosunkami gospodarczymi zawieranymi z klientami lub z transakcjami okazjonalnymi realizowanymi przez nich. Na bazie tego ryzyka i jego oceny stosują środki bezpieczeństwa finansowego, których zadaniem jest przede wszystkim uzyskanie informacji na temat ich klientów oraz celu, dla którego korzystają oni z usług i produktów oferowanych przez instytucje obowiązane.

Instytucje obowiązane zawiadamiają GIIF o okolicznościach, które mogą wskazywać na podejrzenie popełnienia przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, jak również o przypadkach powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że określona transakcja lub określone wartości majątkowe mogą mieć związek z jednym lub drugim z ww. przestępstw.

Przepisy dyrektywy rozszerzają zakres odpowiedzialności karnej osób prawnych oraz osób na niektórych stanowiskach (przedstawiciele, decydenci lub osoby uprawnione do sprawowania kontroli), którzy popełniają przestępstwa na rzecz swojej organizacji, w tym jeżeli przestępstwo było możliwe z powodu braku nadzoru lub kontroli nad danym podmiotem.