Przegląd uchwał powiększonych składów Sądu Najwyższego (Izba Karna – pierwsze półrocze 2012 roku)

Poniżej przegląd ciekawszych uchwał powiększonego składu Sądu Najwyższego, niewątpilwie istotnych z punktu widzenia praktycznego.

1.
Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2012 r., I KZP 8/12

„Do znamion przestępstwa określonego w art. 226 § 1 k.k. nie należy publiczne działanie sprawcy.”

Oznacza to, iż zarówno publiczne jak i niepubliczne znieważenie funkcjonariusza publicznego jest surowiej karane, o ile tylko będzie dokonane podczas pełnienia obowiązków służbowych oraz w związku z ich pełnieniem

2.
Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2012 r., I KZP 5/12

„Zawarte w art. 115 § 10 k.k. sformułowanie „w czasie orzekania w pierwszej instancji” dotyczy czasu orzekania w tej instancji po raz pierwszy w sprawie. Sprawca, który w tym czasie był młodocianym w rozumieniu art. 115 § 10 k.k. zachowuje ten status do zakończenia postępowania prawomocnym orzeczeniem.”

Pytanie na które odpowiedział Sąd Najwyższy brzmiało, czy status młodocianego jest uzależniony od nieukończenia 24 lat w czasie pierwszego tylko, czy też każdego ponownego orzekania w pierwszej instancji ? Sąd Najwyższy w powiększonym składzie – przy dwóch zdaniach odrębnych – odrzucił dominującą dotychczas w orzecznictwie (por. uchwały połączonych składów Izb Karnej i Wojskowej z dnia 24. 03. 1972, VI KZP 47/70, OSNKW 1972, z. 6, poz. 94 i z dnia 30.09.1981, VI KZP 20/80, OSNKW 1981, z. 11, poz. 63) i akceptowaną – w zasadzie – w piśmiennictwie wykładnię (językową) art. 115 § 10 k.k., zakładającą, że w ponownym orzekaniu w pierwszej instancji, już tylko z racji ukończenia przez sprawcę 24 lat, dochodzi do wyłączenia go z kręgu oskarżonych uprawnionych do ubiegania się o korzystanie z uregulowań związanych ze statusem młodocianego, przewidujących prymat wychowawczego celu kary przy zaistnieniu przesłanek określonych w art. 54 § 1 k.k., przyjmując ostatecznie, iż immanentną właściwością statusu sprawcy młodocianego w rozumieniu art. 115 § 10 k.k., aktualnego w czasie pierwszego orzekania w pierwszej instancji, jest jego trwanie w toku dalszego postępowania, aż do wydania prawomocnego orzeczenia.

3.
Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2012 r., sygn. akt I KZP 26/11

“1. W postępowaniu karnym jawne są posiedzenia, na których sąd „rozpoznaje lub rozstrzyga sprawę” w rozumieniu art. 42 § 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.).
2. Pojęcie „sprawa”, interpretowane przy uwzględnieniu treści art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, oznacza sprawę w zakresie głównego przedmiotu postępowania, a także kwestii incydentalnej, która związana jest z możliwą ingerencją w sferę podstawowych praw zagwarantowanych przepisami Konstytucji.
3. Wyłączenie jawności posiedzenia, na którym sąd rozpoznaje lub rozstrzyga sprawę, dopuszczalne jest jedynie w wypadku przewidzianym w ustawie (art. 42 § 3 u.s.p.)“.

Z uchwały wynika, iż Skład siedmiu sędziów odpowiadając na pytanie I Prezesa SN, czy wobec braku regulacji problematyki jawności posiedzeń sądowych w Kodeksie postępowania karnego, zasadne jest przyjęcie, że Kodeks ten – co do zasady – nie wyklucza jawności posiedzeń, czy też milcząco statuuje ich niejawność, opowiedział się za ich jawnością, zaznaczając jednocześnie swoją dezaprobatę odnoszącą się do sposobu, w jaki ustawodawca uregulował kwestię jawności posiedzeń sądowych w k.p.k.

4.
Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2012 r., sygn. akt I KZP 24/11

“Podanie w komparycji lub w sentencji wyroku personaliów innych niż te, które nosi w rzeczywistości osoba, która była oskarżona w danej sprawie, może być skorygowane w trybie określonym w art. 105 k.p.k. jedynie wówczas, gdy istota rozbieżności ma czysto pisarski (błąd co do oznaczenia tożsamości), a nie merytoryczny (błąd co do ustalenia tożsamości) charakter. To, czy korekta omyłki co do personaliów jest dopuszczalna w trybie określonym w art. 105 k.p.k., ocenić należy na tle niepowtarzalnych okoliczności konkretnej sprawy“.

Z uzasadnienia treści uchwały wynika, iż Skład siedmiu sędziów opowiada się za tym, że:
1. w przepisie art. 105 § 1 k.p.k. sformułowane zostały jedynie dwa warunki, których spełnienie niezbędne jest dla przyjęcia, iż dopuszczalne jest dokonanie korektury stwierdzonej omyłki.
2. sprostowanie w trybie art. 105 k.p.k. może dotyczyć każdego „elementu” orzeczenia albo zarządzenia, bez względu na jego doniosłość procesową i merytoryczny charakter.
3. nie każdy błąd co do identyfikacji osobowej podmiotu, którego orzeczenie dotyczy, wymaga wzruszenia orzeczenia, a zatem że możliwe jest skorygowanie takiej omyłki w trybie określonym w art. 105 k.p.k., jako pisarskiej, pod warunkiem jednak, iż nie występuje wątpliwość co do tożsamości osoby
4. charakter omyłki powinien być ustalany w kontekście całej treści orzeczenia, a nawet w zestawieniu z treściami zawartymi w akcie oskarżenia i w dołączonych doń wnioskach
5. w wypadku jakichkolwiek wątpliwości co źródeł powstałych rozbieżności, a zatem wątpliwości co do charakteru omyłki, przyjąć należy – z przyczyn gwarancyjnych – że nie nosi ona cech, o których mowa w art. 105 § 1 k.p.k.