Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania

Jak powszechnie wiadomo budżet ma problemy z zamknięciem. Jednym z jego powodów jest niepłacenie przez obywateli podatków (w należytej wysokości). W maju br. Sejm przyjął nowelizację ordynacji podatkowej, która wprowadziła do ustawodawstwa klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania. O ile jednak uchylanie się od płacenia podatków to działanie nielegalne, które podlega sankcjom prawnokarnym, to unikanie opodatkowania to próba podjęcia zespołu legalnych czynności mających na celu ograniczenie lub uniknięcie podatku, który powstałby bez takiego działania.

Za unikanie opodatkowania zgodnie z nowelą, ustawodawca uznał czynność dokonaną przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej. Taka czynność (lub ich zespół) nie będzie skutkować osiągnięciem korzyści podatkowej, jeśli sposób działania był sztuczny. Zgodnie z nowelą klauzula ma być stosowana jedynie do czynności, które pozwolą podatnikom zaoszczędzić ponad 100.000 zł w skali roku.

Dla oceny czy przedsiębiorca unikał opodatkowania jest moment wystąpienia korzyści, a nie przeprowadzenia danej czynności.Stąd, mając na względzie termin wejścia w życie ustawy (lipiec 2016), sankcje przewidziane w nowelizacji będą miały zastosowanie również do czynności, które zostały przeprowadzone przed wejściem w życie nowych przepisów.

W świetle zmian, w przypadku zastosowania klauzuli w sytuacji unikania opodatkowania, organy podatkowe będą uprawnione do ocenienia skutków podatkowych danej czynności w taki sposób, by korzyść podatkowa osiągnięta przez podatnika została utracona. Planowane jest także powołanie Rady do Spraw Unikania Opodatkowania, która ma wydawać niewiążące pisemne opinie co do zasadności zastosowania klauzuli w danej sprawie.

Zabezpieczeniem dla podatników ma być tzw. opinia zabezpieczająca wydawana na wniosek podatnika. Tym samym, osoba, która uzyska pozytywną opinię Ministra i zastosuje się do niej, będzie miała pewność, że organy podatkowe nie zakwestionują jej aktywności. Opinia ma być wydawana w ciągu 6 miesięcy, a do wniosku o jej wydanie będzie można dołączyć dokumentację planowanych działań. Kontrowersje może budzić opłata za jej wydanie w kwocie aż 20.000 tys. zł! Dotychczasowe interpretacje podatkowe kosztują bowiem podatników 40 zł, a na ich wydanie czeka się do trzech miesięcy.

Moim zdaniem, wprowadzana klauzula podważa reguły, na których podatnicy opierali swoje dotychczasowe decyzje biznesowe – zgodnie z nowymi przepisami, każda ich decyzja może być uznana za unikanie opodatkowania bez względu na to czy działali zgodnie z przepisami. Problemem nowej regulacji będzie niewątpliwie zakres jej stosowania i rozumienia przez organy podatkowe w kontekście działań podatników, ale o tym jak zwykle przekonamy się w praktyce.